گیاه شناسی و خواص درمانی گلپوره
کلپوره یا مریم گلی
گیاهی است علفی، پایا، پرشاخه به ارتفاع 10 تا 35 سانتیمتر و دارای ظاهر سفید پنبه‌ای که در مناطق معتدل و کوهستانی و معمولاً در نواحی بایر، سواحل سنگلاخی و ماسه‌زارهای نواحی جهان رشد می کند و حدود 1000 سال است که از رویش آن می گذرد. تاریخ استفاده از این گیاه به زمان بقراط برمی گردد. این گیاه، دارویی است که بوعلی سینا درکتابش به آن اشاره کرده است.
برگهای آن باریک، دراز و پوشیده از کرکهای پنبه‌ای در هر دو سطح پهنک است. گلهائی به رنگهای سفید، سفید مایل به زرد و یا زرد و حتی ارغوانی دارد. این حالت متغیر بودن نه تنها در رنگ گل بلکه در وضع ساقه گیاه که به صورت پرپشت و پرشاخه و یا به حالت خوابیده درمی‌آید نیز دیده می‌شود. زمان گل دادن آن به تناسب شرایط محیط زندگی بین خرداد و مرداد است. زنبور عسل به علت وجود نوش در گلهای آن به سمت گیاه جلب می‌گردد.
اندام داروئی:
قسمت مورد استفاده گیاه سرشاخه گلدار گیاه است.
زمان جمع‌آوری:
به تناسب شرایط محیط زندگی بین ماههای خرداد و مرداد است.
دامنه انتشار:
در نواحی بایر، سواحل سنگلاخی و ماسه‌زارهای نواحی مختلف اروپا، منطقه مدیترانه، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا منجمله ایران می‌روید. این گیاه پراکندگی وسیع در نواحی مختلف شمال، مغرب، جنوب و مرکز ایران، منطقه البرز، اطراف تهران مخصوصاً در غالب نواحی نیمه بایر و کوهستانهای نیمه‌خشک دارد.
اجزای متشکله: عصارۀ گیاه Teucrium polium محتوی مواد مؤثره زیره می‌باشد. دی ترپنوئیدها، 7ـ5ـ گلیکوزید، 6 ـ متوکسی جنگوانین و اسانس فرار که بیشترین مواد این اسانس ژرماکرنB،D، بتاکاریوفیلن، هومولن و کاریوفیلن اکساید می‌باشد.
خواص دارویی گیاه کلپوره
1. این داروی گیاهی برای بیماری های عفونی و مفصلی بسیار مفید است.
2.از جوشانده غلیظ این گیاه و با ترکیب آن با کم کلپوره ی آب می توان به عنوان داروی راشیتیسم به ویژه در کودکان و روماتیسم استفاده کرد.
3.علت تاثیر گذاری بسیار بالای این دارو بر کاهش قند حفاظت آن از لوزالمعده است.
4.کسانی که می خواهند از این گیاه به عنوان کاهش دهنده قند خون استفاده کنند بهتر است بدانند که استفاده همزمان این گیاه دارویی با سایر داروهای کاهش قند توصیه نمی شود.
5.کلپوره یا مریم گلی را برای بهبود جوش های بدن نیز می توان استفاده کرد.
6.این گیاه به شکل بوته ای با گل های سفید و خوشبو می روید اما طعم بسیار تلخی دارد. طریقه کلپوره مصرف این دارو بیشتر به شکل جوشانده است.
7.سرشاخه‌های گلدار گیاه اثر مقوی، نیرو دهنده و ضد تشنج دارد .
8.اگر گرد آن وارد بینی شود مخاط بینی را تحریک کرده و ایجاد عطسه می‌نماید.
9.مصرف آن را با بررسی‌هائی که بعمل آمده در رفع سردرد، ضعف عمل دستگاه تغذیه، بیماریهای دستگاه تناسلی ـ ادراری و تأخیر یا عدم وقوع قاعدگی به علت ضعف کلی مؤثر می‌باشد.
10.از این گیاه تلخ در بلوچستان، ایران و هندوستان برای رفع درد ناحیه قلب استفاده می‌شود.
11. تب‌بر است.
12. از جوشاندۀ گیاه در آب و با خیساندن و یا دم کردۀ آن در آب در موارد سرماخوردگی مصرف می‌شود.
13.در کرمان نیز برای رفع ناراحتی هاضمه و دل‌درد از آن استفاده می‌کنند.
14. ضد اسپاسم است.
15. برای افزایش طول عمر مفید است.
16. برای درمان یبوست، وبا، سرماخوردگی، انواع تب، اختلالات کبدی، صرع و فلج موثر است.
17. مولد خون تازه و صالح است.
18. تونیک است و برای تقویت عضلات و آرام کردن اعصاب مفید است.
19. در طب قدیم از آن برای محرک اشتها استفاده می کردند.
20. آب جوشانده آن به صورت قرقره برای شستشو و ضد عفونی کردن دهان، رفع برفک، التیام زخمهای دهان و درمان آنژین و ناراحتی حلق استفاده می شود.
21. گیاه تازه آن را بکوبید و ضمادکنید. گزیدگی حشرات را درمان می کند.
22. از خیساندن خارجی برای التیام زخمها و خراشهای پوست و بند آمدن شیر پستان در موقع شیر گرفتن کودک استفاده می شود.
23. با آب جوشیده آن سر را بشوید پوست سر را تقویت می کند.
24. دل پیچک و نفخ شکم و سوءهاضمه را برطرف می کند.
25. به هضم غذا کمک می کند و سنگینی معده را از بین می برد.
26. مفرخ روح است.
27. برای رفع سنگینی گوش، اختلالات نزله، سرماخوردگی و تحلیل ورمهای حلق ناشی از سرماخوردگی و درمان آسم یا تنگی نفس مفید است.
مضرات گیاه کلپوره
1. مصرف این گیاه برای زنان باردار و شیردهی و کودکان زیر چهارسال اصلاً توصیه نمی شود.
2. به علت سمیت این گیاه، تجویز طولانی مدت آن احتمال بروز سمیت کبدی و کلیوی است.
3. عوارض خشکی دهان، افزایش تعداد ضربان قلب، ییوست، احتباس ادراری و سردرد، در برخی افراد مشاهده شده است.
4. مصرف همزمان این گیاه با سایر داروهای ضد دیابت ، قند خون را بیش از اندازه کاهش دهید.
5. توصیه می شود که از کلپوره در این موارد استفاده نشود: گلوکوم، بزرگی پروستات، ناراحتی قلبی، نارسایی کلیویی و اختلالات کبدی. در کل با توجه به عوارض ناخواسته آن تنها تحت نظر پزشک مصرف گردد.
6. عصاره این گیاه با افزایش نوعی پروتئین موجود در استخوان ها، کبد و صفرا است و موجب آسیب به غشای پلاسمایی و تجزیه آن است.