خـواص و مـضـرات عــدس
عــدس
عدس، مَرجو یا مَرجُمَک گیاهی است کوچک شبیه به نخود که معمولاً در خاکهای فقیری که برای کاشت دیگر محصولات مناسب نیست، کاشته نمی شود و که از قدیم الایام در اکثر نقاط دنیا کشت شده است. ارتفاع این گیاه یکساله بیش از 30 سانتی متر نیست. برگهای آن دارای 6تا 14 برگچه دارد که در انتهای آن پیچک قرار دارد گلهای عدس سفید رنگ و دارای رگه های بنفش است. میوه آن غلاف کوچکی است و معمولاً در هر غلاف 1 تا 3 عدس وجود دارد. عدس از نظر پروتئین بسیار غنی است که در بین گیاهان فقط لوبیای سویا بیشتر از عدس پروتئین دارد.
عدس دارای انواع مختلفی است از جمله؛ عدس قرمز (که بیشتر طعمی شبیه خاک است) ؛ عدس سبز؛ عدس قهوه ای یا پاردینای اسپانیای ؛ عدس پوی (منطقه ای در فرانسه) یا عدس فرانسوی به رنگ سبز مایل به آبی ؛ عدس بلوگا یا عدس سیاه ؛ عدس زرد و انواع دیگر که توسط کشورهایی مختلف در دنیا تولید می شود.
خـواص عــدس
1. عدس از نظر طب سنتی ایران دارای طبیعتی معتدل و خشک است. و پوست و دانه آن دارای اثرات متضاد یکدیگر است. پوست عدس گرم و خود عدس سرد و قابض است. به عبارتی پوست آن ملین و مغز آن ضداسهال است.
2. دانه عدس حاوی ویتامینهای گروه B ؛ B1, B2, B6,B9 ، ویتامین A و C و PP و نیز مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، و از همه بیشتر فسفر است. و مواد مغذی و الیاف گیاهی مانند هیدرات دو کربن، چربی و آّب و دارای آلبومین، سلولز، ترکیب پروتئین، تریپتونان، ترهئونین، ایزولوسین، لوسین، لیزین، میتونین، سیستین، فنیل آلانین، نیروزین، و والین برخوردار است. عدس کم کالری و کم چربی است و کلسترول ندارد.
3. عدس سرشار از آهن است و کم خونی را برطرف می کند و شیر مادران شیرده را افزایش می دهد.
4. عدس به خاطر خاصیت لعاب دار بودن در هنگام پخت مصرف آن برای افرادی که دارای ناراحتی های روده دارند مفید است.
5. برای تقویت معده و برطرف کردن گاز معده عدس پخته را با سرکه میل کنید.
6.عدس حاوی فیبر قابل جذب و فیبر غیرقابل جذب می باشد.
7. فیبر قابل جذب در عدس یک ماده ژله مانند است که در دستگاه گوارش ایجاد می کند و سبب دفع صفرا (حاوی کلسترول) می گردد و آن را به خارج از بدن می برد.
8. قیبر غیر قابل جذب عدس نه تنها به افزایش مقدار مدفوع و جلوگیری از پیوست کمک می کند بلکه به جلوگیری از بیماریهای گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر و التهاب روده نیز کمک می کند.
9. عدس دارای مقادیر زیادی فولات و منیزیم می باشد که برای سلامت قلب بسیار مفید است.
10. فیبر قابل جذب در عدس به تنظیم مقدار قند خون کمک می کند و قند خون را در تنظیم متابولیسم بدن تثبیت می کند.
11. عدس بهترین منبع پروتئین است که کلسترول مضر مانند گوشت قرمز را ندارد. و به همین دلیل باعث مرگ ناشی از سرطان و بیماری قلبی نمی شود.
12. مصرف عدس همراه با غذاهای غنی از ویتامین C مانند گوجه فرنگی، فلفل سبز، کلم بروکلی، مرکبات و عصاره آنها موجب افزایش جذب آهن موجود در عدس می شود و مصرف آن برای مادران باردار و افرادی که دارای بیماری کم خونی هستند ضروری است.
13. عدس فقط یک اسید آمینه کم دارد و نام آن «میتونین» می باشد که اضافه کردن مقداری جو یا تخم مرغ، آجیل، دانه ها، گوشت و یا پنیر سبب کامل شدن پروتئین عدس می شود . و سبب بالابردن کیفیت پروتئین غذایی می شود.
14. عدس دارای الیاف گیاهی محلول است که سبب پاکسازی دستگاه گوارش و کاهش قند و کلسترول خون شده و به کاهش انسولین مصرفی در بیماران مبتلا به مرض قند کمک می کند.
15. مصرف عدس ، دل را نازک می کند و اشک را جاری می سازد. (نقل از حضرت امیر المؤمنین علی علیه السلام)
16. عدس پخته را در هر مرهمی برای پاک کردن زخم های بدن به کار می برند.
17. بهترین روش در مصرف عدس ، جوانه آن است ضمن اینکه معایب عدس را ندارد خواص فوق العاده بیشتر دارد.
18. عدس تغذیه مناسبی برای رشد و تقویت عضلات کودکان است.
19. مصرف عدس سبب فعالیت یاخته های (سلولهای) مغز شده و هوش و حافظه را افزایش می دهد و یک مکمل غذایی مناسب برای نوزادان محسوب می شود.
20. اسید فولیک موجود درعدس در زمان بارداری تأثیر منفی داروها بر بدن را از بین می برد.
21. پتاسیم موجود در عدس مانع از بالا رفتن فشار خون می شود و به تنظیم جریان خون کمک می کند.
22. عدس غنی از ویتامین B5 می باشد که به کاهش استرس و درمان میگرن کمک می کند.
23. حبوبات از جمله عدس به دلیل مقدار فیبر و پتاسیم بالا و سدیم کم در پیشگیری و درمان کبد چرب کمک می کند.
24. عدس پخته با سرکه جهت استسقاع یا آماس مفید است. علایم بیماری آماس یا استسقاع؛ نفخ شکم، ورم بدون درد در تمامی بدن، تورم پلکها و چشم و صورت، تغییر رنگ پوست و زردی چهره، تهوع و اسهال یا یبوست و خواب آلودگی.
25. مصرف عدس برای شادابی و رفع خستگی پوست و همچنین درمان آکنه و جوش صورت مفید است.
26. از فواید عدس موهای نازک را ضخیم تر و درخشان می کند. و همچنین وجود مقدار بالای آهن در آن اکسیژن را به فولیکول های مو انتقال داده و باعث افزایش رشد مو می شود.
27. مصرف عدس برای داشتن ناخنهای سالم و قوی مفید است.
28. عدس به خاطر تنظیم سطح قندخون برای افراد دیابتی مفید است.
29. عدس غنی از فیبر است که به فرآیند پاکسازی و سم زدایی کبد کمک می کند.
30. مصرف عدس برای درمان خارش و سوزش چشم مفید است.
31. مصرف مقدار کم عدس در دوران قاعدگی برای درمان اختلالات قاعدگی و درد پریود مفید است.
32.زیاده روی در مصرف عدس ممکن است خطر ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش می دهد.
33. عدس به عنوان یک ابر خوراکی می تواند از هایپر گلیسمی و ایجاد دیابت پیشگیری کند.
34. عدس منبعی عالی برای فیتواستروژنها و آنتی اکسیدانهایی به شمار می رود که می توانند به پیشگیری از برخی انواع سرطانها خصوصاً سرطانهایی که با هورمون های بدن در ارتباط هستند از جمله سرطان سینه و سرطان پروستات؛ کمک می کند.
35. عدس حاوی پتاسیم است که در حفظ فشار طبیعی خون و کنترل فشار خون بالا نقش مهمی را ایفا می کند.
36.عدس سرشار از منیزیم است که علاوه بر داشتن فواید زیاد برای مغز از بروز بیماری ذهنی نظیر الزایمر پیشگیری می کند.
مـضـرات عــدس
1. عدس نفاخ و دیر هضم است و برای افرادی که زخم معده مضر است.
2. زیاده روی در مصرف عدس خون را غلیظ کرده و جریان خون را در رگهای باریک کند می کند.
3. زیاده روی در مصرف عدس موجود ضعف بینایی ، سوزش ادرار، قولنج، ناراحتی های عصبی، بند آمدن قاعدگی و درد و شدت بواسیر می شود. برای رفع این مشکلات معمولاً عدس را با روغن کنجد یا روغن بادام و سرکه و دیگر مخلفات دیگر طبخ کرده و سرو نمایید.
4. مصرف عدس درشب باعث کابوس و خواب های آشفته می شود.
5. عدس کسانی که آنژین صدری دارند مضر است.
6. افراد سوداوی عدس کمتر مصرف کنند.
7. خوردن زیاد عدس باعث سخت ادراری می شود.
8. افرادی که اختلالات قاعدگی دارند عدس را کمتر استفاده کنند.
9. خوردن عدس باعث فکر و خیال، افسردگی و وسواس فکری می شود. پس زیاده روی در مصرف عدس برای افسردگی مضر است.
10. مصرف زیاد عدس در طب سنتی موجب افزایش سودا در بدن و در نتیجه غلظت خون می شود.
11. عدس حاوی الیگوساکارید قندهایی نظیر پرالترین 5-3 % ؛ استاچیوز ، پنتوران است که می تواند باعث ایجاد ناراحتی های معده و شکمی شود.
12. عدس دارای مقدار ساپونین است که می تواند در جذب مواد مغذی غذاهای دیگر اختلال ایجاد کند.
13. عدس کاهش دهنده میل جنسی است.